Ludo Onzea
Ludo Onzea

Jeugd

Ludo Onzea

Borgerhout 11.02.1928 - Antwerpen 01.01.1960

Het gezin van Jos Onzea (28.04.1897 - 06.03.1953) en Anna Lens (18.09.1898 - 07.09.1991), beiden geboren in de Prins Leopoldstraat te Borgerhout, telde negen kinderen. Ludo was de derde in de rij. Moeder zei dat hij de enige was in ons gezin die 'met de helm geboren was'. In het volksgeloof zou hij dan een gelukskind of ziener moeten zijn. Hij was ook erg zwaar, het was 'een moeilijke bevalling'.
Ludo beleefde een gelukkige jeugd in een gezin dat steeds groter werd. In dezelfde straat woonden familieleden die ook een gezin hadden met leeftijdsgenoten van Ludo, zijn neven en nichten. De families kwamen veel bij elkaar en er was altijd wel een reden om te feesten. Vader had een zaak van schoolbenodigdheden uitgebouwd mét een winkel en later ook nog een drukkerij: dat bracht veel afwisseling mee.

Ludo ging naar school in de Vinçottestraat, de gemeenteschool van Borgerhout. Er zijn enkele schriften bewaard van de lagere school, voornamelijk van vakken die hem speciaal interesseerden, zoals 'dierkunde' en aardrijkskunde. Ze zijn allemaal rijk geïllustreerd en opvallend is dat hij zijn tekeningetjes signeert, al bewust van zijn kunnen. We vonden ook een paar nieuwjaarsbrieven die hij zelf ontwierp.

Toen de tweede wereldoorlog uitbrak, was Ludo 12 jaar. Hoe hij dat heeft beleefd, weten we niet, maar hij zal als jonge kerel zeker ook de avontuurlijke kant ervan gezien hebben, getuige tekeningen van o.a. gevechtsvliegtuigen. In een schoolopstel uit hij wel zijn bezorgdheid over de toestand. In een poëzie - tekenalbum waarin veel grappige tekeningen staan, is er ook een van april 1943 getiteld 'oorlogswee' waarin twee kinderen wijzen naar huizen die getroffen werden door een bombardement.


De avonturen van de drie helden

Op de zolder van ons geboortehuis vonden mijn broer Ernest en ik een map waarin door hem geïllustreerde nieuwjaarsbrieven, tekeningen o.a. van oorlogsvliegtuigen, schoolschriften en vijf dicht op elkaar getypte bladen tekst. In potlood is er een alternatieve tekst op geschreven 'drie collega's op avontuur'. Bovenaan staat Ludo Onzea getypt en in potlood het jaar 1940. Het is het verhaal van drie neven, Ludo, Vincent Lens en François Van Erkel. De drie jongens hadden dezelfde leeftijd en hadden een club opgericht. Het verhaal beschrijft een tocht die ze maken waarin ze allerlei avonturen beleven. Vermoedelijk is het door Ludo geschreven omdat er een paar tekeningetjes opstaan, maar het kan ook door alle drie samen zijn bedacht.

De drie neven vertrekken naar Sint-Anneke, varen verder de Schelde af en komen in de Noordzee terecht. Er volgt een beschrijving van wat ze te zien krijgen: Ze tuurden en tuurden en stonden bewonderend te zien hoe de zon onderging en hoe ze de hemel in vlam zette. En ook de zee stond precies te branden, water en lucht waren één heerlijkheid. Dan wordt het kouder en kouder, wat vooral erg is voor Vincent die van Spanje afkomstig is. Ze komen aan op de Noordpool bij een Eskimodorp waar ze gastvrij worden opgevangen. Ze krijgen levertraan te drinken, iets wat Ludo nog kent van thuis omdat vader zei dat het zo versterkend was. Er is een episode waarbij Vincent bijna door een ijsbeer verslonden wordt. Na een jaar bij de Eskimo's zijn ze echte kerels geworden. Plots zien ze met z'n allen een vliegtuig landen. De vliegeniers stappen uit maar niemand verstaat hen, behalve Vincent, want ze spreken Spaans. De vliegeniers waren op zoek naar de zoon van een Spaanse graaf en dat was natuurlijk onze Vincent. Met veel tranen verlaten ze hun vrienden Eskimo's en vliegen voor een tussenstop naar Amerika. Daar raken de piloten gekwetst en Ludo besluit dan maar zelf het vliegtuig te besturen, richting Europa. Ze vliegen echter richting Afrika en komen in Belgisch-Kongo terecht. Ook daar beleven ze allerlei avonturen: overvallen door een leeuw, bestolen door bandieten met wie ze een gevecht aangaan en die ze uitleveren aan de politie. Het verhaal stopt in Afrika. Was de fantasie op? Wel jammer dat hun thuiskomst niet is opgetekend.

Naast neven en nichten had Ludo natuurlijk nog andere jeugdvrienden, zoals de buurjongen Jaak Van Looy die een lichamelijke handicap had en later boekhouder werd in de zaak. Het was een vriendschap die zijn hele leven lang zou blijven duren. Verder was er Piet Willems met wie hij samen met Frans Van Erkel in het knapenkoor zong van de St. Dominicuskring. Hij bezorgde mij een foto (van links naar rechts) van Ludo, Jozef (‘Piet’) Willems en Karel Vlaminck, ergens in Luxemburg op vakantie.


Moen

Toen vanaf 7 oktober 1944 tot 30 maart 1945 V1's en V2's op Antwerpen en omgeving werden afgeschoten, was er grote ongerustheid onder de bevolking. Ook onze ouders waren bezorgd om hun kinderen. In Borgerhout werd naar een oplossing gezocht: het was de bedoeling de kinderen, voornamelijk uit kroostrijke gezinnen, onder te brengen bij families in landelijke gebieden. Hoogstwaarschijnlijk ging het initiatief uit van leerkrachten uit het katholieke onderwijs. In elk geval gingen uit ons gezin Hilde, Ria, Walter en Ernest voor zes maanden inwonen bij families in de West-Vlaamse gemeente Moen. Begin 1945 schreef vader een brief naar de heer Henri Sulmont om hem te vragen of het mogelijk was ook de jongste twee, Hedwig en Wilfried, bij hem thuis of elders in de gemeente op te vangen. Het antwoord is niet bewaard maar behalve Walter werden ook die twee door de familie Sulmont tot eind mei 1945 opgevangen.

Waarschijnlijk was de heer Georges Dewijn in Moen het aanspreekpunt voor de opvang van kinderen uit Borgerhout. Hij was op zijn 33ste schoolhoofd-leerkracht geworden van de gemeenteschool en maakte zich ook op andere vlakken verdienstelijk, o.a. in het comité voor voedselbedeling tijdens de Eerste Wereldoorlog en als acteur en regisseur bij de toneelvereniging 'Deugd en Vreugd' in Moen. Hij woonde er samen met zijn echtgenote tot zijn 85ste. Het gezin had twee kinderen, Yolande en Luc.

Ook Ludo verbleef regelmatig in Moen bij de familie Dewijn. Het was ook hier dat hij hun dochter Yolanda (14.04.1926 -) leerde kennen. Zij werden al snel verliefd en trouwden op donderdag 17 augustus 1950 in de parochiale kerk Sint-Pieter in Gent. De misviering werd opgedragen door Z.E.H. Dr. M.G. Dewijn, o.p. De feestmaaltijd zelf was in de Sint-Pietersnieuwstraat 13. Uit het huwelijk werden twee kinderen geboren, Lieven op 4 juni 1951 en Bart op 25 mei 1958. In Moen bleek al dat Ludo problemen had met de nieren. De plaatselijke huisarts, dokter Georges Pillen, schreef hem een zoutloos dieet voor. In een brief schrijft Ludo dat de dokter bijna van zijn stoel viel toen hij constateerde dat hij 19 bloeddruk had.

Het was ook in Moen dat Ludo Henri Sulmont (zie Vrienden en kennissen van Ludo) leerde kennen. In een brief aan een vriend uit Borgerhout, de heer Feynaert, schrijft hij in april 1945, hij is dan 17 jaar: 'Zoals u weet wonen wij bij menschen in, waar onze Walter is aangenomen. Daar is ne schoolmeester, eigenlijk een portretschilder, dus niet slecht gevallen he? Mijn atelier is nu in de school ... In de speeltijd, voor of na de klas, krijg ik bezoek van meester Henri, en die helpt me of verbetert. Zo heb ik reeds een beeldje, een kinderkopke, geboetseerd een bust van een man, een stilleven met visschen, een arend op groot formaat, en een landschap geschilderd. Dan heb ik ook nog plakaten te schilderen, afin mijn handen vol.' Waar al dat werk naartoe is weten we niet, maar het is duidelijk dat Ludo bij 'meester Sulmont' zijn roeping heeft gevonden.

Volgend artikelOpleiding