Stadsarchief Antwerpen

Gedenkboek van de Commissie van Openbare Onderstand Antwerpen
Band II, 1936-1992. Door tussenkomst van Mevrouw Eva Païs-Minne, toenmalige directrice van het Antwerpse O.C.M.W., kreeg Ludo enkele keren de opdracht een tekening te maken voor het Gulden Boek, bij een speciale gelegenheid. Dit Gedenkboek, vroeger bewaard in het Antwerpse O.C.M.W. werd overgebracht naar het Stadsarchief Antwerpen met als catalogusnummer 860#5062.

5 voor 12, wachten op de dood. Pentekening met écoline ingekleurd van 5 graven waaruit een man opstaat. De anderen zitten te wachten. Een ligt er nog in het graf. De klok staat op vijf voor 12. Op 23.01.1953 werd de heer E. Van Doeselaer aangesteld als lid van de commissie ter vervanging van de heer J. Wilms, benoemd tot schepen der stad, in het handschrift van Ludo. Onderaan een aantal handtekeningen van commissieleden. Gesigneerd en gedateerd '53.

Vaas met bloemen waarin twee vogels te zien zijn. Op 19 maart 1955 werd een hydro-therapeutische badkuip in ontvangst genomen, geschonken door de vereniging Belgisch Verbond tegen de Kinderverlamming, in het handschrift van Ludo. Techniek: Chinese inkt, viltstift?

Geboorte, een boreling met op de achtergrond een aantal torens en bloemen. Op 9 oktober werd het 50-jarig bestaan herdacht van de leergangen voor vroedvrouwen, in het handschrift van Ludo. Techniek: gouache.

In het O.C.M.W. werd ook een tekening bewaard: Kinderzorg: een gouache op karton van een zuster die plantjes water geeft waarin een kinderhoofdje is getekend. Onduidelijk gesigneerd en gedateerd: '54? Op de achterkant staat een onafgewerkte gouache, een sneeuwlandschap. (21,3 x 28,22 cm.). Deze tekening, die ik nog heb gefotografeerd, blijkt momenteel onvindbaar.

Prentenkabinet Antwerpen

• De luitspeler. Pentekening Oost-Indische inkt (O.I.I.), gesigneerd, gedateerd 1949.
• 17de-eeuws personage. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Wandelende dame met parasol. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, gedateerd 1949.
• Man die met de sleutel naar een auto stapt, met huizen op de achtergrond. Pentekening O.I.I. Niet gesigneerd, niet gedateerd.
• Tambour voor de Arc de Triomphe. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Voorgevel van een huis met een bank ervoor. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Kerkhof. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Soldaat in de houding voor een stadhuis met kerk in de achtergrond. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Ruiterstandbeeld in een plantsoen met een stadhuis. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Kasteel Zevenbergen in Ranst. Pentekening O.I.I. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Liggend naakt. Tekening. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Zittend naakt. Tekening. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Vrouwen in een boot. Gouache. Gesigneerd, gedateerd 1952.
• Vrouwenhoofd 'Herfst'. Tekening O.I.I. en aquarel. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Vrouwenhoofd. Tekening O.I.I. en aquarel. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Tekening van soldaatjes in miniatuur die oorlog voeren. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Vrouw met een naaimachine. Tekening en aquarel. Gesigneerd, gedateerd 1951.
• Potloodtekening van een man in een ligzetel. Gesigneerd, niet gedateerd.
• Naakt in interieur. Gouache. Gesigneerd, Gedateerd 1950. (Tentoongesteld in het Prentenkabinet bij een wisseltentoonstelling in 1958).
• Binnenschepen. Viltstift (starpen) tekening. Gedateerd 1955.
• Viltstifttekening (starpen) van een liggend naakt met een paar schoenen ernaast. Gesigneerd, gedateerd 1955. (Schenking Wilfried Onzea).
• Viltstifttekening (starpen) van een stilleven. Gesigneerd, gedateerd 1955.
• Naaktstudie in potlood van een vrouw geknield op een stoel. Gesigneerd, gedateerd 1955 (Schenking Wilfried Onzea).
• Naaktstudie van een liggende vrouw; krijttekening op papier. Niet gesigneerd, niet gedateerd.
• Tekening van een man met een degen. Niet gesigneerd, niet gedateerd.

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Leopold Flam: Het innerlijk tehuis
Gent, Uitgeverij De Vlam, 1957. 188 blz.
Het boek wordt bewaard in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience (Antwerpen), met als catalogusnummer C 178277.
De boekband van blauw buckram heeft een vergulde titel op rug en voorplat en is voor bibliotheekgebruik voorzien van een cellofaan. Op de stofwikkel met blauwe steunkleur is een geabstraheerde figuur te zien met de armen uitgestrekt naar de zon, de titel, auteur en de signatuur L. Onzea. Op de flap van de stofwikkel staat een boekbespreking en onderaan 'Tekeningen van de kunstenaar Ludo Onzea verfraaien de tekst.'

In een brief aan L. Flam stelt hij een wellicht minder geslaagd ontwerp voor: een man met zijn spiegelbeeld. De brief en het ontwerp worden bewaard in het Letterenhuis (zie aldaar).
Het boek is geïllustreerd met acht pentekeningen. Hoofdstuk 'Verbondenheid met de mens' stelt Elias voor en een harlekijn. Hoofdstuk 'Het leed dat ons naar de mens brengt, hernieuwt ons leven' een man met krukken en een bedelaar. Hoofdstuk 'De voorname mens kent geen grenzen' een soldaat met een sabel en een stok die Napoleon wekt. Hoofdstuk 'Redelijk leven wordt door twijfel beroerd' Sokrates tussen zijn rechters. Op p. 73 een gehangene aan de galg. Hoofdstuk 'De bezitter wordt bezeten' een man die spit en een man met een grashalm in de mond en een boek in de hand. Op p. 145 een vioolspeler. Hoofdstuk 'Het spiegelbeeld en het meisje' een zittende vrouw met een bloem in de hand en een man met een hoge hoed.

In een brief aan zijn broer Walter, geschreven in Moen, 21 juli 1956 schrijft hij: 'En dat terwijl ik het boek van Mr Flam aan 't illustreren ben. Ik heb reeds drie tekeningen af. Napoleon en de soldaat. De gehangene en de stilte. De fee en de reiziger. Ik zoek nu voor Socrates en z'n rechters. De rechter ga ik in elkaar weven met een soldaat. De rechter steekt z'n vinger op en achter hem de soldaat z'n zwaard. Voor hen staat Socrates. Ik laat telkens de figuren als op een toneel verschijnen en doorweef de figuren met hun gedachten of de inhoud van het gezegde. Tot nu toe ben ik al heel tevreden. Ik denk er een vijftiental te maken'.

Deze brief is in die mate interessant omdat eruit blijkt dat Ludo het boek grondig gelezen heeft om de illustraties te kunnen afstemmen op een boek met een filosofische inhoud.

Frans Buyens: Na ons de monsters
Antwerpen, Uitgeverij Satiricus, 1957. 233 blz.
Het boek wordt bewaard in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience (Antwerpen), met als catalogusnummer C 178277.

De boekband is van effen rode buckram met een vergulde titel op rug en voorplat. In het bibliotheekexemplaar is de stofwikkel mee in het boek ingebonden met een klein verlies aan de zijkant tot gevolg. Het omslag toont een vrouw en een kind in een abstracte omgeving. De titel van het boek en de auteursnaam zijn erin verwerkt. Op de flap staat een korte boekbespreking: 'het boek is een scherpe satire op hedendaagse toestanden, geschreven zonder enig ontzag voor de groten der aarde'. Onderaan op de flap staat: Omslagtekening Ludo Onzea.

Gerard Walschap: De familie Roothooft
Antwerpen, Uitgeverij S.M. Ontwikkeling, 1959. 233 blz.
Het boek wordt bewaard in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience (Antwerpen), met als catalogusnummers C 183653 en 576605 (exemplaar uit de bibliotheek van Marnix Gysen).

Zowel de stofwikkel als het voorplat van het boek bevatten ongeveer dezelfde illustratie: een abstracte compositie die kan worden opgevat als een stamboom of als een soort woekering van cellen. Het boek is gebonden in lichtgroen buckram. Op de blauwe stofwikkel zijn de loten van de stamboom wat lichter, op het voorplat van het boek zijn ze iets grafischer weergegeven. De flap van de stofwikkel bevat een boekbespreking en onderaan 'Omslagontwerp: Ludo Onzea'.

Opvallend is de evolutie van de drie omslagontwerpen: figuratief abstraherend in Buyens, nog meer abstraherend in Flam tot een abstract ontwerp voor Walschap met slechts een subtiele verwijzing naar de tekst.

De roman, een trilogie, beschrijft drie opeenvolgende generaties van een familie. Ludo's ontwerp voor de stofwikkel en voor het voorplat van het boek vatten op een subtiele manier de inhoud van het boek samen: de abstracte compositie kan worden opgevat als een stamboom en ook als een woekering van cellen.

Heist-op-den Berg en omstreken. Auteur J. Weyns. VVV, 1955.
Gesigneerde omslagtekening Boeknummer H 168234

Westerlo, Tongerlo. Westerlo, VVV, 1959. 8 p.
Niet gesigneerde omslagtekening. Boeknummer K 188500.
De overgang van een louter illustratief omslag voor Heist-op-den-Berg naar een puur abstract ontwerp voor Westerlo is opvallend, zeker voor een folder die reclame maakt voor een dorp of streek.

Volksliederen van Lod. De Vocht. Eerste reeks.
Antwerpen, 't Levende Lied, v.z.w.d. 1949. 16 p.
Gesigneerd omslagontwerp met gestileerde Vlaamse Leeuw, met een partituur als achtergrond.
Het originele ontwerp van Ludo is bewaard. Ook in het Conservatorium van Antwerpen wordt een exemplaar van het boekje bewaard. De reeks blijkt niet meer te zijn voorgezet.

Letterenhuis

Omslagontwerpen voor 'Het innerlijk tehuis' van Leopold Flam
Een eerste schets voor het omslag. Waterverf op papier. 5,8 x 8,8 cm.
Een tweede schets voor het omslag. Waterverf op karton. 13,5 x 21 cm.
Ontwerp voor het titelblad. Waterverf op papier. 13,5 x 21 cm.
De ontwerpen worden bewaard in het Letterenhuis, Antwerpen, met als plaatsingsnummer 0 279/1. Zij zijn onderdeel van het archief van Leopold Flam. Geschonken in 1959.
Affiche 'Het land eist de koning. Meerderheid 3'.Verkiezingsaffiche van de Christelijke Volkspartij voor de verkiezingen van 1950. Formaat 110 x 84 cm. Onderaan rechts gesigneerd L. Onzea. . De affiche wordt bewaard in Het Letterenhuis, Antwerpen, met als plaatsingsnummer L 4312 / A.

Prentenkabinet Koninklijke Bibliotheek Albert I Brussel

Potloodtekening in kleur van een zittende vrouw. Gesigneerd, niet gedateerd.
Formaat: 35,6 x 26,4. Deze tekening wordt bewaard in het Prentenkabinet van de Koninklijke Bibliotheek onder het catalogusnummer S.V 29484.
De tekening maakt deel uit van een schenking ter gelegenheid van de tentoonstelling van 'Graphisme 50' in het jaar 1951. Naast de tekening van Ludo werden op 14/8/1951 nog een tiental tekeningen van andere leden van de groep aan de Koninklijke Bibliotheek geschonken. De affiche voor de tentoonstelling is een ontwerp van Michel Olyff.

Maatschappij Onze Woning / Woonhaven Antwerpen

In het tijdschrift 'De Vlaamse Drukker' van april 1954 verscheen in de reeks 'Onze reportages' Ludo Onzea: 'Wij laten hier enkele tekeningen volgen die op verzoek van de Mij 'Onze Woning' door de jonge grafieker Ludo Onzea, leerling van Joris Minne, ontworpen werden'. Het zijn vier scènes uit het leven in de stad. De tekeningen zijn zwart/wit afgedrukt. Om deze werken terug te vinden, zocht ik op het internet naar 'Onze Woning'. Het bleek een pand te zijn in Antwerpen-Zuid met huurappartementen. Via het Stadsarchief kwam ik te weten dat deze maatschappij nu 'Woonhaven' heet.

Na een mail naar Woonhaven Antwerpen kreeg ik onmiddellijk het antwoord dat deze werken inderdaad waren bewaard en wel in de afdeling van Woonhaven op de Stenenbrug in Borgerhout. Daar kreeg ik van de heer Wim Phlix, diensthoofd sociale zaken te horen dat hij die werken zo mooi vond, dat hij ze op vier verschillende bureaus in het pand heeft laten ophangen. Blijkbaar ging het om een prijskamp uitgeschreven door Onze Woning waarvoor Ludo een eervolle vermelding kreeg.

• Het stadhuis van Antwerpen met een groep gesticulerende mensen ervoor. Gouache op karton. Gesigneerd. Ingelijst. Het werk vertoont beschadigingen, craquelures. Een voorontwerp in kleur op kleiner formaat wordt bewaard door Ludo's oudste zoon Lieven. Zie afbeelding hieronder.
• Sport in openlucht: voetballers, zwemmers, fietsers, zweefvliegtuig, luchtballon en zeppelin met enkele huizen en een rij bomen. Gouache op karton. Gesigneerd. Ingelijst.
• Exercitie van soldaten voor een fort. Gouache op karton. Gesigneerd. Ingelijst.
• Vervoer in de stad: paardentram, koets met paarden, auto's en voetgangers. Gouache op karton. Gesigneerd. Ingelijst.

Heemkundige Kring Borgerhout

Affiche voor De Reuskens. (120 x 90 cm). Gesigneerd, niet gedateerd.

Ministerie van Onderwijs

De bloemenverkoopster – La marchande de fleurs
Deze tekening van 47 x 37 cm hing in Het Ministerie van Onderwijs, een gebouw van de Belgische federale overheid en werd waarschijnlijk aangekocht in het jaar 1955. De tekening blijkt nu onvindbaar doordat de gebouwen samen werden beheerd door de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en het Koninklijk Museum van Schone Kunsten.